آتشکده ری که در بین اهالی به تپه میل مشهور است درکنار جاده تهران به ورامین و بر روی تپه ای ما بین مزارع جو قرار دارد .در کتب مقدس زرتشتی به ری به عنوان یک مرکز دینی اشارات بسیاری شده است و شاید این آتشکده مرکز شهر ری باستان بوده است! در این تپه در سالهای اخیر حفاری فعالی شده است و آثار بسیاری از آن بدست آمده است.
بالای تپه آتشکده بزرگی قرار دارد که از دور مشخص است و آتش مقدس در آن همیشه روشن بوده است. در زیرآتشکده تونلی قرار دارد که برای جابجا کردن آتش از آن استفاده میکردندو دلیل این امر این است که بر طبق سنن زرتشتی نباید آتش مقدس در مقابل نور آفتاب قرار گیرد. این تونل دو طرف تپه را به هم وصل می کند
در قسمت دیگر تپه بناهایی از دل خاک بیرون آمده است و در آنها گچبری های زیادی یافت شده است . در موزه این تپه گنجینه زیبایی از گچبریهای ساسانی قرار دارد.
از آثار تاریخی به جا مانده از دوره ساسانیان در شهر باستانی ری می باشد. آتشکده ری که به آتشکده بهرام و تپه میل هم شهرت دارد بر بلندای تپه ای پهناور در جنوب شرقی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) و در ۲ کیلومتری جنوب قلعه نو بخش کهریزک شهرستان ری قرار گرفته است. گمان می رود که این بنا آتشگاه بهرام گور بوده باشد.
این بنای قدیمی، بقایای یکی از مهمترین آتشکده های پیش از اسلام که به روایت تاریخ طبری از آن قدیمی تر وجود ندارد. براساس کتاب تاریخ طبری، این آتشکده محل نگهداری آتش مقدس بوده چنانکه در جایی دیگر نیز گفته شده؛ یزدگرد پس از شکست جلولا از حلوان به ری آمد و آتش مقدس را از آنجا برگرفت و به مرو برد.
مسعودی نیز در مروج الذهب احداث آتشکده ری را به فریدون نسبت می دهد. او می گوید آتشکده ری قبل از ظهور زرتشت وجود داشته است. ری قبل از زرتشت هم شهری مذهبی بود و چون اعراب در فتح ری با مردم آنجا صلح کردند آتشکده را باقی گذاشتند.
بنای آتشکده بر فراز تپه بزرگی قرار گرفته که از سطح زمین حدود 18 متر ارتفاع داره و به گفته کارشناسان میراث فرهنگی قبلا 20 متر هم خاک روی آن را پوشانده بود یعنی در واقع 20 متر خاکبرداری شده تا به آثار باقی مانده دست یافتند.
بنای اصلی شامل چهار طاق بوده که فعلا دو طاق آن باقی مانده است، در زیر طاق کوچک آتش مقدس قرار می گرفت و مردم در مقابل آن به نیایش می پرداختند.
ساختمان آتشکده در راستای شرقی - غربی ساخته شده تا به طور کامل از نور خورشید برای روشن نمودن ساختمان بنا استفاده شود، بنایی که به گفته باستان شناسان در چهار طبقه احداث شده بود.
در بخش زیرین مجموعه سه راهروی کم پهنا وجود دارد که سراسر طول بنا را طی می کند، دالان وسط که مخصوص عبور بالاترین مقام مذهبی آتشکده یعنی موبد موبدان بود امروزه قابل عبور همگان است.
در بالای هر کدام از این دالانها تصویر یک ماهی کنده کاری شده که یکی از ماهی ها در موزه ایران باستان، دیگری در محل سایت و سومی بر دیوار محل اقامت کارکنان میراث جا گرفته است.
تپه میل با سنگ، ساروج، خشت و گل ساخته شده است. نیزارهای اطراف تپه از وجود دریاچه ای حکایت دارد که در گذشته در این محل وجود داشت، ولی خشک شده است.
آتشکده بهرام در سال 1334 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 407 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و امروزه از مکانهای دیدنی استان تهران محسوب می شود.
مسیر دسترسی :
از شهر ری حدود 12 کیلومتر به سمت ورامین رانندگی کنید، سپس در محلی به اسم روستای قلعه نو تابلوی بزرگ آتشکده ری شما را به سمت این محل باستانی هدایت می کند.
آتشکده ری به نام های آتشکده بهرام، تپه میل، نیز شناخته می شود.
