کابوس شکلی شدیدتر و وحشتناک از رویا های بد و حتی ترسناک است که فرد را از خواب می پراند و بیشتر از رؤیا های بد تکرار می شود
کابوس شبانه با تحریک دستگاه عصبی و آشفتگی احساسی سلامت روانی و جسمانی افراد را تهدید می کند که همین مسأله کیفیت زندگی افراد را کاهش می دهد
جهت محافظت از خود در برابر خطرات ناشی از کابوس دیدن 25 علت و روش پیشگیری و درمان این مشکل خواب را در سایت فتوکده می خوانید
چرا کابوس می بینیم ؟!
علت های دیدن کابوس شبانه در خواب
اختلال استرس پس از سانحه
بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه تقریباً هر شب کابوس تکراری می بینند.
اکثر این بیماران در حین کابوس حرکات فیزیکی نیز انجام می دهند. افراد معمولاً بر اثر مواجه با انواع تروما یا اتفاقات آسیب زننده مانند جنگ، زلزله، سیل، تجاوز و … به این اختلال دچار می شوند.
مراجعه به روانپزشک و روانشناس بالینی، دارودرمانی و درمان های روانشناختی این افراد را از شر کابوس های تکراری خلاص می کند.
بی خوابی و اختلالات خواب
در افراد مبتلا به اختلالات خواب کاهش کیفیت و کمیت خواب با دیدن کابوس های تکراری شبانه و خستگی شدید در روز همراه خواهد بود.
از جمله این اختلالات می توان به آپنه خواب، خواب تازش، سندرم پای بی قرار و … اشاره کرد
پیروی از سبک زندگی سالم، درمان اختلالات خواب با کمک پزشک متخصص، مصرف قرص های خواب آور و مکمل های ملاتونین و … از کابوس دیدن این بیماران جلوگیری می کند.
بیماری پارکینسون
کابوس دیدن و انجام حرکات فیزیکی در حین دیدن رؤیا های خشن و تهاجمی از جمله علائم آشکار بیماری پارکینسون هستند. پارکینسون یک بیماری تضعیف کننده سیستم عصبی است.
علائم بعضی از انواع زوال عقل نیز مشابه این بیماری است.
خواب کافی، ورزش، رژیم غذایی مناسب، دارو درمانی، سلول درمانی، پیوند سلولی و … کابوس های شبانه ناشی از بیماری های ضعف سیستم عصبی را کاهش می دهد.
پرکاری تیروئید
در اختلال پرکاری تیروئید افزایش ترشح هورمون تیروئید با دیدن کابوس شبانه همراه خواهد بود. بیماری هایی مانند میگرن، سرطان، بیماری های قلبی، کبدی، کلیوی و … نیز همین تأثیر را بر خواب افراد دارند.
مراجعه به پزشک و انجام اقدامات ضروری جهت درمان این بیماری ها کابوس های شبانه و کم خوابی و بی خوابی بیماران را کاهش می دهد.
خوردن غذا قبل از رفتن به رختخواب
پرخوری و صرف غذا یا میان وعده به خصوص شیرینی ها و مواد قندی قبل از خواب می تواند سبب کابوس دیدن شود. تسریع متابولیسم بر اثر وجود غذا در شکم و فعالسازی مغز با ارسال سیگنال به آن دلایل اصلی این مشکل هستند.
خوددداری از مصرف غذا پیش از خواب و صرف وعده های غذایی سبک برای شام مانند سوپ و سالاد یا میوه به داشتن یک خواب آرام و بی دغدغه کمک می کند.
وضعیت نامناسب اتاق خواب
وضعیت نامناسب اتاق خواب موجب کم خوابی و بی خوابی افراد شده در نتیجه با کاهش مدت خواب عمیق موجب دیدن کابوس می شود.
مهمترین ویژگی های یک اتاق خواب مناسب عبارتند از آرام وخلوت بودن، تمیزی، دمای متعادل، داشتن رختخواب نرم، مناسب و بزرگ.
خوابیدن در این اتاق با آرام کردن ذهن و استراحت کامل اندام های بدن کیفیت خواب افراد را افزایش می دهد. ضمناً برای جلوگیری از تأثیر استرس کاری بر خواب از کارکردن در اتاق خواب بپرهیزید.
عادت خوابیدن روی دست چپ
افرادی که شب ها به پهلوی چپ می خوابند، بیشتر از سایر افراد کابوس می بینند. همچنین تعداد قابل توجهی از کسانی که عادت دارند روی دست چپ خود بخوابند، دچار اختلال خواب و کابوس شبانه می شوند.
توصیه می شود جهت افزایش احساس امنیت و آسودگی، بهبود کیفیت خواب و در نتیجه جلوگیری از کابوس شبانه به پهلوی راست بخوابید.
افسردگی و فشار روانی
افسردگی و کابوس دیدن با هم ارتباط مستقیم دارند. افسردگی، استرس و اضطراب باعث دیدن کابوس های استرس زا، پریشان کننده و وحشتناک می شوند. علائم افسردگی بیماران نیز بعد از دیدن رؤیا های وحشتناک شدید می شود.
مراجعه به روانپزشک متخصص و بررسی علت افسردگی و استرس، مصرف دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای و … مشکل کابوس دیدن این بیماران را درمان می کند.
دارو های درمان صرع و فشار خون
کابوس دیدن یکی از عوارض جانبی مصرف دارو های ضد انعقادی درمان صرع و قرص های فشار خون و خوا ب آور است.
مشاوره دارویی، پرسش از پزشک در خصوص تأثیرات منفی دارو های مصرفی، تعویض دارو یا تغییر دز مصرفی دارو طبق صلاحدید پزشک مانع دیدن مجدد کابوس های وحشتناک در اینگونه موارد می شود
اعتیاد به مواد مخدر و الکل
در افراد معتاد به الکل کاهش مدت خواب عمیق و ایجاد وقفه و اختلال در چرخه خواب با زیاد دیدن کابوس همراه خواهد بود. مصرف مواد مخدر مانند ماری جوآنا و کوکائین نیز همین تأثیرات را به دنبال دارد.
البته افراد معتاد بر اثر قطع مصرف این مواد هم دچار رؤیا های عجیب و غریب شبانه می شوند.
ترک الکل و مواد مخدر، مشورت با پزشک جهت سهولت در فرآیند ترک اعتیاد، تقویت آرامش و کسب حمایت از گروه های اجتماعی به رفع کابوس های وحشتناک کمک می کند.
علت و پیشگری از دیدن کابوس شبانه
مؤثرترین روش های پیشگیری کابوس دیدن
استفاده از تکنیک بازنویسی کابوس
تمرین تصویرسازی و بازنویسی ماجرای ترسناک کابوس ها موجب خوابیدن راحت و آرام، کاهش استرس و برطرف شدن کابوس های مزمن یا مکرر افراد می شود.
این تکنیک شامل سه مرحله اصلی نوشتن کابوس با جزئیات کامل، تبدیل کابوس به یک رؤیای جدید با محتوای مثبت، تجسم رؤیای جدید در ذهن و جلوی چشم می باشد.
برنامه خواب و بیداری منظم
یکی از روش های ساده و مهم جلوگیری از کابوس دیدن خوابیدن به موقع و بیدار شدن سر ساعت و هماهنگی ساعت خواب با ساعت بیولوژیکی است.
توصیه می شود در مواقعی که خوابتان نمی برد در رختخواب نمانید و از رختخواب خارج شوید شما می توانید پس از انجام فعالیت و بعد از خسته شدن دوباره به رختخواب برگردید.
دراز کشیدن والدین در کنار کودکان و خواندن قصه های جذاب نیز با ایجاد آرامش در کودکان از کابوس دیدن آنها پیشگیری می کند.
دارو درمانی
درمان کابوس هایی که عملکرد روزانه فرد را مختل می کنند، مستلزم مصرف دارو است. در صورت عدم اختلال در عملکرد فرد بر اثر کابوس دیدن استفاده از درمان های غیر دارویی به تنهایی نیز اثر بخش می باشد.
از جمله دارو های مورد استفاده جهت کاهش کابوس های شبانه می توان به پرازوسین اشاره کرد. دقت داشته باشید این دارو ها صرفاً باید توسط پزشک تجویز شوند.
پیشگیری کابوس با روش های اسلامی
یکی از روش های اسلامی رفع کابوس شبانه مطابق با فرمایش امام صادق (ع) قرائت آیه 10 سوره مجادله پس از دیدن خواب پریشان در حین تغییر موضع از پهلویی به پهلوی دیگر است.
آیه 10 سوره مجادله
إِنَّمَا النَّجْوَى مِنَ الشَّیْطَانِ لِیَحْزُنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَلَیْسَ بِضَارِّهِمْ شَیْئًا إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُۆْمِنُونَ: چنان نجوایى صرفاً از القائات شیطان است تا کسانى را که ایمان آوردهاند دلتنگ گرداند ولى جز به فرمان خدا هیچ آسیبى به آنها نمیرساند و مۆمنان باید بر خدا اعتماد کنند
همچنین بر طبق فرموده ایشان پس از قرائت این آیه بهتر است ذکر ذیل نیز گفته شود.
عاذت به ملائکة الله المقربون وانبیائه المرسلون وعباده الصالحون ومن شرما رایت ومن شر‌الشیطان الرجیم: به آنچه فرشتگان مقرب الهی و پیامبران مرسل شایسته خدا پناه برده‌اند، پناه می‌برم از شر خوابی که دیده‌ام و از شر شیطان رجیم ( الکافی، جلد 8، ص 142)
سایر روش های درمان کابوس دیدن
● گفتگو در مورد کابوس های شخصی با دیگران و پیدا کردن ریشه های کابوس
● جستجوی دقیق نگرانی ها، ترس ها، دغدغه های ذهنی، افکار منفی و یافتن راه حل مناسب برای رفع آنها
● بررسی وضعیت خانوادگی و شغلی و تلاش در جهت بهبود مشکلات در این حوزه
● کاهش استرس و تخلیه ذهن با انجام کار هایی از قبیل عبادت، دعا، مطالعه یک کتاب مناسب، دویدن، صرف زمان با خانواده، استحمام با آب گرم و … قبل از خواب
● کمک گرفتن از روانپزشک، روانشناس، مشاور و متخصص خواب در صورت کابوس دیدن به مدت یک ماه
● خاموش کردن تلفن همراه و وسایل الکترونیکی قبل از خواب
● رژیم غذایی متعادل و خودداری از مصرف غذا های چرب و سنگین و نوشیدنی های کافئین دار مانند چای و قهوه و … قبل از خواب
● ورزش منظم
● پرهیز از خواندن کتاب های ترسناک و تماشای فیلم های وحشتناک قبل از خواب
● تفکر در مورد مسائل خوشحال کننده و شادی آور
● گوش دادن به موسیقی های بی کلام و لایت و نوشیدن یک لیوان شیر ولرم قبل از رفتن به رختخواب
